گِل‌نوشته‌های هخامنشی رونمایی شد/ نمایش۱۲۰ اثر کم‌تر دیده‌شده ایران در ۱۱ استان

به گزارش عصر رویداد؛ علی دارابی روز شنبه - ۲۹ اردیبهشت - در آیین گرامیداشت روز جهانی موزه و آغاز هفته میراث فرهنگی که در موزه ملی ایران برگزار شد، با قدردانی از رسانه‌ها که باعث بلندتر شدن صدای میراث و توجه بیشتر مردم به میراث فرهنگی شده اند و همچنین با تبریک دهه کرامت، گفت: امسال همزمان با هفته میراث فرهنگی در ۱۱ استان و ۱۴ نمایشگاه بیش از ۱۲۰ اثر کم‌تر دیده شده موزه ملی ایران را به نمایش گذاشتیم.

قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره تجزیه و تحلیل شعار روز جهانی موزه (موزه‌ها برای آموزش و پژوهش) اظهار داشت: معاونت میراث در سال ۱۴۰۳ چند کار را در اولویت قرار داده است، نخست پایان پروژه‌های عمرانی از جمله موزه جیرفت است و در ادامه نهضت مرمت بناها و نهضت آموزش و پژوهش در سراسر کشور است.

وی اضافه کرد: بر اساس اهمیت موضوع آموزش و پژوهش شورایی با این عنوان در وزارتخانه در بالاترین سطح تشکیل شده است، که شنبه‌ها یک هفته در میان تشکیل جلسه می‌دهد و پروژه‌های معتبر و مهمی را در دو سال اخیر با همکاری دانشگاه‌ها در دست اجرا دارد.

دارابی همچنین گفت: نخستین بار در سند بالادستی نظام جمهوری اسلامی، فصل ۱۷ به حوزه وزارت میراث فرهنگی اختصاص یافته و در برنامه هفتم توسعه احکام مترقی تصویب شده است.

تدوین ۲ سند ملی میراث فرهنگی و موزه‌داری

معاون میراث فرهنگی همچنین تدوین دو سند ملی میراث فرهنگی و موزه‌داری در ایران را در زمره پروژه‌های مهم وزارت میراث فرهنگی اعلام کرد و گفت: کارهای این دو سند رو به پایان است، که تقدیم شورای عالی انقلاب فرهنگی خواهد شد. یکی از مهمترین اتفاقات در این سند این است که تکلیف مرجعیت استانداردسازی و مدیریت و امور هماهنگی در موزه‌داری کشور روشن می‌شود. ما به دنبال این هستیم که در هر شهر، یک موزه ایجاد شود.

دارابی اظهار داشت: طرح توسعه موزه ملی ایران موسوم به «میدان مشق» جزو سند انتظار دولت سیزدهم مصوب شده و در برنامه جانمایی شده است و امیدوارم این آرزوی بیش از دو دهه و این کار بزرگ، محقق شود.

معاون میراث فرهنگی با اشاره به انجمن خیرین میراث فرهنگی که راه‌اندازی شده است، گفت: با کمک خیرین تعدادی از پروژه‌های مرمتی در استان‌های سیل‌زده اخیر از جمله سیستان و بلوچستان درحال انجام است.

آیین گرامیداشت روز جهانی موزه شنبه ۲۹ اردیبهشت‌ماه همزمان با هفته میراث فرهنگی با حضور جمعی از نمایندگان سفارتخانه‌های خارجی مقیم در ایران و همچنین دفتر یونسکو، باستان‌شناسان و مدیران موزه‌های خصوصی و دولتی در موزه ملی ایران برگزار شد.

کدام آثار در کدام استان ها نمایش داده می‌شوند؟

همزمان با برپایی این آیین، ۱۴ نمایشگاه موقت در ۱۱ استان به صورت برخط با اعلام علی دارابی، قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، رونمایی شد و بیش از ۱۲۰ اثر کم‌تر دیده‌شده موزه‌ای و باستان‌شناسی ایران همزمان با روز جهانی موزه در ۱۱ استان کشور رونمایی شد و همچنین تعدادی از برترین موزه‌داران تجلیل شدند.

این آثار که از موزه ملی به بهانه هفته میراث فرهنگی و روز جهانی موزه به ۱۱ استان کشور «موقتی» منتقل شده‌اند، شامل جام زرین حسنلو (آذربایجان غربی)، سکه‌های تاریخی (آذربایجان شرقی)، تخته‌بازی (سیستان و بلوچستان)، جام خشایار (فارس)، سکه سیمین ولایتعهدی (خراسان رضوی)، ۱۰ قطعه پارچه (اصفهان)، اسطرلاب (قزوین)، اشیاء زیویه (کردستان)، اشیاء سنگ صابونی (کرمان)، جام زرین عمارلو (گیلان) و ۱۰ ظرف سفالی (مازندران) است.

در این نشست همچنین شعار روز جهانی موزه که امسال «موزه‌ها برای آموزش و پژوهش» است؛ پخش شد. همچنین کلیپی از عملکرد دولت سیزدهم درباره موزه نمایش داده شد، که به ثبت رکورد ۶۰ میلیون بازدید، استرداد ۳هزار و ۵۳۶ اثر به ایران، که شامل استرداد ۳۵۰۶ لوح از آمریکا، یک نقش برجسته و ۲۹ قلم شیء از فرانسه، تمدید ۱۳۷ پروانه مجموعه‌داری در طول فعالیت این دولت، اشاره شد.

در ادامه به بهانه رونمایی از الواح هخامنشی استردادی، کلیپی با این موضوع پخش شد.

هادی میرزایی مدیرکل موزه‌ها در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این مراسم با اشاره به تصویر پوستر روز جهانی موزه، یادآور شد: تصویر استفاده شده در این پوستر برداشتی از خط کشف‌شده در جیرفت است که تاریخ خط را تغییر داد.

او سپس به بخشی از اقدامات موزه‌ها و نقش اجتماعی و فرهنگی آنها اشاره کرد و از بزرگان این حوزه از جمله «محمدحسن سمسار» یاد کرد.

سیداحمد محیط طباطبایی رئیس کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم ایران)، از نقش و جایگاه موزه ها گفت و تاکید کرد: جایگاه موزه در یک کشور نشان از جایگاه توسعه یافتگی آن کشور است. موزه یکی از مهم‌ترین شاخص های توسعه یافتگی است و اگر می‌خواهیم آینده مطمئن و پایداری داشته باشیم، باید به جایگاه موزه توجه کنیم.

وی همچنین اظهار داشت : مسأله آب، گرم شدن زمین و فرونشست برمی‌گردد به اینکه با حافظه موزه‌ای با این مسائل برخورد می‌کنیم یا مثل یک کشور تازه کشف‌شده برخورد خواهیم کرد.

در ادامه این مراسم، با حضور معاونان صنایع دستی و میراث فرهنگی، فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی، رئیس کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم)، مدیر موزه ملی ایران، مدیرکل موزه‌ها و همچنین مدیرکل روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مدیر موزه ملک، استاد پیشکسوت محمدحسن سمسار، محمدرضا کارگر، مدیرکل اسبق موزه‌های کشور از برترین موزه‌داران در روز جهانی موزه‌ها تجلیل شد.

در بخش حفاظت آثار از حسن فیضی‌راد، در بخش مسئول برتر موزه از کاظم فدائیان (رئیس گروه موزه‌های استان قم)، در بخش مدیر برتر موزه از معصومه دیداری (موزه بوعلی همدان) و احسان صانعی (موزه آوا و نوای اصفهان)، عبدالله سپاهی (مدیر موزه مردم شناسی تاس و کپل استان سیستان و بلوچستان)، فرنوش نظری (موزه آب استان گلستان) و فاطمه حاتمی (موزه دوره اسلامی موزه ملی ایران)، در بخش موزه‌دار برتر از الهام نصرت نظامی (مجموعه فرهنگی تایخی سعدآباد)، امین بصیری (موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس استان بوشهر) و در بخش امین اموال برتر از نفیسه گوهری سیچانی (کاخ موزه چهل‌ستون اصفهان)، بهناز ابراهیم تبریزی (مجموعه جهانی کاخ گلستان)، الهام افکاری (کرمانشاه)، در بخش حفاظت‌گر برتر از حمزه حمزه (خراسان جنوبی)، وحید برنوس (کرمانشاه)، سحر فروزان‌پور (موزه جندی‌شاپور استان فارس)، در بخش راهنمای برتر از محمدعلی صبور صادق‌زاده (موزه حکیم ابوالقاسم فردوسی) و ندا میرعمادی (مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران)، در بخش مراقب برتر موزه از صمد علی‌نژاد (مجموعه جهانی کاخ گلستان )، مهدی حاجوی (موزه ملی ایران)، در بخش پژوهشگر برتر از محمد سهرابی (موزه گوهرسنگهای ایران)، در بخش مجموعه‌دار برتر از بهمن جلیلی (موزه مردم‌شناسی سوباتان و تالش)، ناصر بخشی (مجموعه اسناد تاریخ معاصر آذربایحان شرقی) و حسن پاکزادیان (مجموعه مردم‌شناسی و سکه استان سمنان) و در بخش معرفی و آموزش از فائزه امین دهقان (کاخ گلستان) تجلیل شد.

رونمایی از گل‌نوشته‌های هخامنشی استردادی از آمریکا

همچنین همزمان با فرارسیدن ۲۹ اردیبهشت روز جهانی موزه‌ها، تعدادی از الواح هخامنشی استردادی از آمریکا، با حضور علی دارابی قائم مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی کشور در محل سالن ایران‌باستان موزه ملی ایران رونمایی شد.

در این مراسم که جمعی از سفرا و مسئولان نمایندگی‌های سیاسی کشورهای خارجی، علی طلوعی معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت میراث‌فرهنگی، مریم جلالی معاون صنایع‌دستی کشور، سردار حسن مهری فرمانده یگان حفاظت میراث‌فرهنگی، جبرئیل نوکنده مدیر موزه ملی ایران و جمعی از مدیران و فعالان و پیشکسوتان حوزه موزه‌داری کشور نیز حضور داشتند، گزیده‌ای از الواح هخامنشی رونمایی شد.

۳هزار و ۵۳۶ لوح هخامنشی هم‌زمان با سفر رئیس‌جمهوری به آمریکا، در شامگاه ۳۰ شهریور ۱۴۰۲ بعد از ۸۵ سال به کشور بازگشت و در محل موزه ملی ایران قرار گرفتند.

جبرئیل نوکنده مدیر موزه ملی ایران در رونمایی الواح هخامنشی در موزه ایران باستان گفت: یکی از افتخارات ما در سرزمین ایران گل‌نوشته‌های کاوش تخت جمشید است که در سال ۱۳۱۱ خورشیدی در باروی تخت جمشید کاوش شده است‌. این مجموعه ارزشمند اطلاعات کم‌نظیر از ساختار سازمان اداری و نظام اجتماعی در اختیار می‌گذارد.

به گفته او، اطلاعاتی که این گل‌نوشته‌ها در اختیار می‌گذارد قبلاً در سنگ‌نوشته‌ها دیده نشده و لایه دیگری از فرهنگ و هنر ایران و احترامی را که برای کارگران، زنان و متخصصان و امنیت مسافران در دوره هخامنشی قائل است، نشان می‌دهد. اکنون شفافیت درست و دقیقی از اقتصاد و نظام اجتماعی هخامنشی داریم.

مدیر موزه ملی ایران گفت: براساس مطالعات انجام شده محتوای این الواح، شامل نامه‌ها، اسناد اداری، دست‌نوشته‌های یک کاتب، شاه و دربار، شخصیت‌های تاریخی، مهرهای بایگانی، کارگران، تولید، مسافران و ایزدان پارس است؛ این اسناد متعلق به دوره داریوش بزرگ در ۵۰۹ پیش از میلاد است.

الواح از باروی تخت جمشید و در کاوش‌هایی که ارنست هرتسفلد، باستان‌شناس آلمانی حضور داشت، به دست آمده و تخمین زده شده است که این یافته شامل حدود ۳۰ هزار و یا بیشتر لوح و قطعات گلی کتیبه‌دار و مُهر و موم‌شده بوده است. آن زمان امکان خواندن الواح در ایران وجود نداشت، در نتیجه در هنگام امانت‌سپاری، از الواح صورت‌برداری دقیق نشد.

طبق اعلام مؤسسه شرق‌شناسی، مقرر شده بود آن مؤسسه دو بار در سال از خزانه‌داری آمریکا، صدور مجوز انتقال الواح به ایران را تقاضا کند تا بتواند سالانه ۵۰۰۰ لوح را مسترد کند، رویه‌ای که در مقاطعی به درستی طی نشده و روند بازگشت این الواح را طولانی کرده است.

تا کنون پنج محموله از این گل‌نبشته‌ها در سال‌های ۱۳۲۷، ۱۳۳۰، ۱۳۸۳، ۱۳۹۸ و ۱۴۰۲ به ایران بازگردانده شده است. گفته شده است هنوز بیش از ۱۰ هزار قطعه گل‌نوشته در موسسه شرق‌شناسی شیکاگو وجود دارد، که بنا بر آخرین اظهارات مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بازگشت آنها به کشور در حال پیگیری است.