کتاب‌هایی برای شعر و شعور و شهادت

به گزارشعصر رویداد از ایرنا، شعر و شعور و شهادت بخش هایی جدایی ناپذیر از فرهنگ ایران هستند، شاعران روایتگران شعورند و شهادت، شاعرانه ترین راه بندگی است. زمانی که ولادت شاعری با شهادت شهیدی از اهالی قلم همزمان باشد، روزگاری شهودی است.

بهمنی؛ شاعری که غزل فکر می‌کند

محمد علی بهمنی متولد ۲۷ فروردین ۱۳۲۱ در قطار در نزدیکی شهر دزفول به دنیا آمد، وی دارای دو خواهر و ۵ برادر بزرگتر از خود است.

بهمنی درباره تولد خود می‌گوید: دو ماه به زمان تولّدم باقی‌مانده بود، که برادرم در دزفول بیمار می‌شود. خانواده هم از این فرصت استفاده می‌کنند تا به عیادتش بروند. این است که در قطار به‌دنیا آمدم و در شناسنامه‌ام درج شد متولد دزفول، چون دایی من در ثبت احوال آن منطقه بود، شناسنامه‌ام را همان زمان می‌گیرد. البتّه زیاد آنجا نبودم، همان زمان ۱۰ روز یا یک‌ماه را در آنجا سپری کردیم، در اصل تهرانی هستیم. پدرم اهل ده ونک و مادرم از اوین است. دوران کودکی را در تهران، بخش شمیرانات، شهر ری، کرج و… به‌صورت پراکنده گذراندم چون پدرم شاغل در راه‌آهن بود، مأموریت‌های ایستگاهی داشت، از سال ۱۳۵۳ به بندرعباس رفتم.

او پس از پیروزی انقلاب، به تهران آمد و مجدداً به سال ۱۳۶۳ به بندرعباس عزیمت کرد و در حال حاضر نیز، ساکن همانجاست.

بهمنی از هفت سالگی در چاپخانه مشغول به کار شد. در سال‌های کار در چاپخانه به طور اتفاقی با فریدون مشیری که آن روزها مسؤول صفحهٔ شعر و ادب هفت‌تار چنگ مجلۀ روشنفکر بود، آشنا شد و همین آشنایی او را کم کم وارد دنیای شعر کرد، نخستین شعرش در سال ۱۳۳۰، زمانی که تنها ۹ سال داشت، در مجله روشنفکر به چاپ رسید.

بهمنی در اوایل دهه ۴۰ با صدیقه نیر قره گوزلو ازدواج کرده و این دو یک پسر و ۵ دختر به نام‌های بهمن، ترانک، ساده، آیه، غزل و واژه دارند.

محمدعلی بهمنی اولین مجموعه‌اش باغ لال را با انتشارات بامداد در سال۱۳۵۱ منتشر کرد و درپی آن آثار متعددی از وی به دست مخاطبانش رسید. دو مجموعهٔ گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود و شاعر شنیدنی است از آثار بسیار مشهور در کارنامهٔ بهمنی، هستند. بهمنی سال ۱۳۷۸ غزل‌سرای نمونه کشور شد و سال ۱۳۸۵ در نخستین دورهٔ جشنواره شعر فجر به‌ اتفاق حسین منزوی برگزیده بخش شعر کلاسیک بود و در فهرست چهره‌های ماندگار شعر قرار گرفت.

ریاست شورای شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مهم ترین سمت دولتی این شاعر و ترانه سراست.

کتاب من زنده ام هنوز و غزل فکر می‌کنم، دربرگیرنده بیست و هشت غزل از آخرین سروده های بهمنی است با فضایی عاشقانه که گاه لابه لای این اشعار، غزل هایی با موضوعاتی اجتماعی نیز دیده می‌شود. نکته غافلگیرانه برای مخاطب همیشگی غزل های بهمنی، دیگرگونه نوشتن و تغییر شکل سطربندی سنتی غزل در برخی از اشعار این مجموعه است.

شمیسا؛ راهی برای شناخت شعر

سیروس شمیسا، استاد ادبیات زبان فارسی و نویسنده، محقق و منتقد ایرانی متولد ۲۹ فروردین ۱۳۲۷ در رشت است.

وی تحصیلات عالی خود را در دانشگاه شیراز آغاز کرد و چند سالی پزشکی خواند ولی پس از چندی تغییر رشته داد و در همان‌جا مدرک کارشناسی خود را در ادبیات فارسی گرفت. وی پس از آن وارد دوره دکترای ادبیات فارسی دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۵۷ از رساله خود به راهنمایی دکتر خانلری دفاع کرد، او در سال ۱۳۸۰ یکی از چهره‌های ماندگار ایران لقب گرفت. کتاب‌های او در بسیاری از دانشگاه های ایران تدریس می‌شود. این نویسنده شهیر ایرانی تاکنون بیش از ۵۰ اثر خلق کرده‌ است.

شمیسا از معدود پژوهندگانی است که شعر نو معاصر ایران را به دقت مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است و برخلاف بسیاری از اساتید کهنسال ادبیات و اساتید دانشگاهی نه تنها این سبک را پس نمی‌زند و از تحلیل آن نمی‌گریزد، بلکه به دنبال تحلیل جدی و دقیق آن برمی آید.

کتاب اساطیر و اساطیرواره‌ها نوشته سیروس شمیسا، مجموعه یادداشت‌هایی است مختصر که عمدتا حاصل تاملات نویسنده در برخی از اساطیر و اساطیرواره‌ها یا شبه‌اساطیر و زمینه‌های نزدیک به آن‌هاست. بدین ترتیب همه مطالب اساطیری نیست اما به نحوی به دنیای اسرارآمیز مربوط یا نزدیک است.

معمولا وقتی سخن از اساطیر ایرانی به میان می‌آید مردم می‌پندارند که اساطیر مربوط به آفرینش، جمشید، ضحاک و امثال این‌ها از کتبی چون اوستا و بندهشن گردآوری شده است. حال آنکه این اساطیر به صورت زیربنا در فرهنگ و ادبیات فارسی پراکنده شده است و نویسنده بیشتر توجهش به آن‌ها بوده است.

کتاب اساطیر و اساطیرواره‌ها، در بیست و هشت فصل و ۶۵۵ صفحه توسط انتشارات هرمس روانه بازار کتاب شده است.

آوینی؛ راوی شعر شهادت

سیدمرتضی آوینی، در ۲۰ مهر ۱۳۲۶ در شهر ری دیده به جهان گشود. اول دبستان را در خمین و بقیه دوره دبستان را در زنجان و در مدرسه‌ای که پدرش در آنجا دایر کرده بود به پایان رساند. وی در دوران دبیرستان رشته ریاضی را برگزید و این مقطع را در کرمان گذراند و بعد از پایان دبیرستان خدمت سربازی خود را نیز در نیروی هوایی به پایان رساند و در ۱۳۴۴ خورشیدی وارد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد و در رشته معماری به ادامه تحصیل پرداخت. این هنرمند فرزانه در کنار هنر و معماری به فلسفه و ادبیات نیز علاقه فراوانی داشت در واقع آوینی از کودکی با هنر انس داشت؛ شعر می‌سرود، داستان و مقاله می‌نوشت و نقاشی می‌کرد.

او معماری را با علاقه زیاد یادگرفت، ولی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بنا به ضرورت های انقلاب آن را کنار گذاشت و به فیلم سازی پرداخت. از اولین کارهای او در گروه جهاد می‌توان به مجموعه شش روز در ترکمن صحرا، سیل خوزستان و مجموعه مستند خان گزیده ها اشاره کرد. گروه جهاد اولین گروهی بود که بلافاصله بعد از شروع جنگ به جبهه رفت. دو نفر از اعضای گروه در همان روزهای اول جنگ در قصر شیرین اسیر شدند و نفر سوم، در حالی که تیر به شانه اش خورده بود، از حلقه محاصره گریخت.

اواخر سال ۱۳۷۰ موسسه‌ فرهنگی روایت فتح، به فرمان مقام معظم رهبری تاسیس شد تا به کار فیلم‌سازی مستند و سینمایی درباره‌ دفاع مقدس بپردازد و تهیه‌ مجموعه‌ روایت فتح را که بعد از پذیرش قطع‌نامه رها شده بود ادامه دهد.

شهید آوینی و گروه فیلم‌برداران روایت فتح سفر به مناطق جنگی را از سر گرفتند و طی مدتی کم‌تر از یک سال کار تهیه‌ شش برنامه از مجموعه‌ ده قسمتی شهری در آسمان را به پایان رساندند ومقدمات تهیه‌ مجموعه‌های دیگری را درباره‌ آبادان، سوسنگرد، هویزه و فکه تدارک دیدند.

آوینی روز بیستم فروردین ۱۳۷۲ در منطقه فکه در حال بررسی لوکیشن فیلم مستند شهری در آسمان که در ارتباط با مقاومت مردم خرمشهر بود، به همراه محمد سعید یزدان‌پرست با مین برخورد کرد و بر اثر اصابت ترکش مین باقی‌مانده از جنگ ایران و عراق به شهادت رسید.

فردایی دیگر مجموعه چند مقاله است که نویسنده پیش از سفر آسمانی اش از میان آثار قلمی خود برگزیده و برای چاپ به انتشارات برگ سپرده بود. این کتاب برای اولین بار در سال ۱۳۷۳ به چاپ رسید و در سال های بعد نیز برای دومین و سومین بار تجدید چاپ شد. نشر ساقی چهارمین چاپ آن را در ادامه انتشار مجموعه آثار سیدمرتضی آوینی به انجام رسانده است.

این مقالات از آن حیث که نویسنده، خود، گلچین شان کرده حائز اهمیت اند. از لحاظ موضوعی نیز گرچه مقالات به ظاهر پراکنده می‌نمایند اما می‌توان آنها را در دو بخش دسته بندی کرد. بخش نخست، مجموعه سه مقاله است که به فهم و تفسیر عالم غربی در وجوه گوناگون آن پرداخته و بخش دوم، از چهار مقاله با موضوع شعر تشکیل شده است و در آن، عالم اشراقی و دینی که در این عرصه از ادبیات جلوه گر است، تبیین گردیده است و به خصوص بخش عمده آن به تأویل و تفسیر اشعار عرفانی امام خمینی (ره) تعلق دارد.

مقالات بخش نخست کتاب عبارتند از راز سرزمین آفتاب.فردایی دیگر / درباره ۱۹۸۴ و دنیای متهور نو.آخرین دوران رنج / یادداشتی بر کتاب عبور از خط، بخش دوم مجموعه چند مقاله است درباره شعر که عبارتند از راز و رمز، غزال غزل، یاد بهشت و نوحه انسان در فراق، ختم ساغر