درج یک آیین جهانی در تقویم خورشیدی؛ قالیشویان دومین جمعه پاییز

علی بن محمد بن علی بن الحسین (ع)، مشهور به سلطان‌علی، فرزند بلافصل پنجمین امام شیعیان و ام‌ولد بود که سال ۱۱۳ ه‍جری قمری با حکم حضرت امام محمد باقر (ع) و به درخواست دوست‌داران اهل بیت (ع) در چهل حصاران و فین برای ترویج و تبیین احکام دین مبین اسلام از مدینه منوره به منطقه اردهال، که امروزه از توابع بخش نیاسر کاشان به شمار می‌آید، هجرت کرد.

این امامزاده والامقام نزدیک سه سال در منطقه به هدایت مردم اشتغال داشت و در این مدت بسیاری از شیعیان را گرد خود جمع کرد، اما سرانجام روز ۲۷ جمادی‌الثانی سال ۱۱۶ ه‍جری قمری به همراه تعدادی از مریدان و اهالی منطقه، حدود ۵۵ سال پس از واقعه کربلا توسط نیروهای حکومت وقت در محلی به نام دربند ازناوه به شهادت رسید.

بر اساس برخی روایت‌ها جمعی از مردم روستای خاوه پیکر پاک ایشان را به سوی نهری در نزدیکی قتلگاه حمل کرده و پس از غسل در محل کنونی آستان مقدس به خاک سپردند. اهالی فین هم با شنیدن این حادثه به خون‌خواهی برخاستند و پیاده و سواره با چوب و چماق، خود را به قتلگاه شهیدان اردهال رسانده و در نهایت از قاتلان (حارث ملقب به زرین‌کفش بارکرسفی، حاکم وقت منطقه و مامورانش) انتقام گرفتند.

آیین سنتی مذهبی قالیشویان هر سال در دومین جمعه مهرماه در مشهد اردهال محل شهادت این امامزاده بزرگوار برگزار می‌شود؛ هرسال صدها نفر از عزاداران چوب به دست بار دیگر گردهم آمده‌اند تا با نواهای عاشورایی به واقعه ۲۷ جمادی الثانی سال ۱۱۶ هجری قمری در اردهال کاشان جانی دوباره بخشند، اما آنها تنها نیستند و جمعیت انبوهی از کهنسالان و خردسالان، مردان و زنان قالی مقدس را به عنوان نمادی از پیکر پاک مثله شده برادر حضرت امام جعفر صادق (ع) همراهی می‌کند.

ثبت جهانی قالی‌شویان مشهد اردهال در سال ۱۳۹۱

آئین قالی‌شویان مشهد اردهال کاشان به عنوان دهمین اثر میراث ناملموس ایران در سال۱۳۹۱ (۲۰۱۲) در پاریس به فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو اضافه شد؛ قالی‌شویان، آئینی سنتی مذهبی به واقعه شهادت علی‌بن‌محمدباقر(ع) در مشهد اردهال و نحوه به خاک‌سپاری این امامزاده جلیل‌القدر توسط اهالی فین کاشان اشاره دارد و دارای قدمتی چند صد ساله است.

آئین قالی‌شویان هر سال در دومین جمعه مهرماه هر سال (معمولاً در یکی از روزهای میان نهم تا پانزدهم مهرماه) در بقعه سلطان علی (ع) مشهد اردهال با تعصب و غرور خاصی برگزار می‌شود و بازدیدکنندگان و زیارت کنندگان فراوانی به این منطقه سفر می‌کنند تا در این آیین شرکت کنند.

بر اساس روایت قدیمی، پس از شهادت پیکر سلطان علی در حالی که در یک قالی پیچیده شده بود، برای غسل دادن به رودخانه برده شد؛ در تمام این سال‌ها در این آئین هزاران نفر از چوب به دستان فین کاشان قالی مقدس را به عنوان نمادی از پیکر مثله شده فرزند امام پنجم (ع) از خادمین امامزاده سلطان علی‌بن‌ محمدباقر (ع) تحویل گرفته و بر دوش خود حسین حسین گویان به طرف چشمه آبی می‌برند.

مردم کاشان برای پاشیدن گلاب روی این فرش شسته‌شده جمع می‌شوند و پس از آن، فرش به مردم شهر فین تحویل داده می‌شود و آنها فرش را دوباره در رودخانه جاری می‌شویند و آن را گلاب‌افشانی می‌کنند. عزاداران (چوب به دستان فینی) با پاشیدن آب و شستن قالی به صورت نمادین آن را در پناه چوب‌ها روی دست گرفته و با ندای یاحسین (ع) به سمت مرقد باز می‌گردانند و قالی مقدس را دوباره تحویل آستان مقدس می‌دهند.