۷۰ درصد تالاب‌های کشور دچار خشکیدگی دائمی یا فصلی شده‌اند

به گزارش عصر رویداد؛ تالاب ها اکوسیستم های ارزشمندی هستند که اول تا آخر الفبای بقای آنها به آب بستگی دارد، بنابراین اگر سالی کم بارش باشد قطعا روی این حوضه های آبی تاثیر منفی خواهد داشت و یا سالی مانند تابستان امسال که رکود گرما را در تاریخ کشور جابجا کرد و به دنبال آن مصرف آب و تبخیر افزایش یافت که قطعا عواقب آن دامن تالاب ها را خواهد گرفت و در هر تالابی که مشتی آب هم باقی مانده بود تبخیر می‌شود و به هوا می‌رود. این تازه اول ماجرا است چون آن پهنه وسیع که زمانی منبع بزرگی از حجم زیادی آب بود اکنون دیگر به کانون گرد و غبار تبدیل می‌شود.

زمانی نه چندان دور در اطراف تالاب ها، با هر نسیم ملایمی هوایی خنک و لطیف به اطراف پراکنده می‌شد، دل را نوازش می‌داد، چهره را خندان می‌کرد و تازگی و زندگی را به درون انسان می‌کشید، اما حالا دیگر با هر نسیمی این گرد و غبار است که به هوا بلند می‌شود و موجب در هم کشیدن چهره و سوزش چشم و دل می‌شود.

آمارها نشان می‌دهد سالانه ۲ میلیارد تن گرد و غبار از انواع کانون های گرد و غبار به هوا بلند می‌شود که خسارتی حدود ۱۳ میلیارد دلار خسارت را به کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا وارد می‌کند، در این میان حدود ۳۵ میلیون هکتار کانون گرد و غبار داخلی و ۲۷۰ میلیون هکتار خارجی است که تاثیر زیادی بر روی کشور ما دارد چون با هر وزش بادی گرد و غبار به سمت ایران روانه می‌شود.

در این میان اما سهم تالاب ها در بروز گرد و غبار قابل اغماض است، مطالعاتی که سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ انجام شد نشان می‌داد که ۴۳ درصد از تالاب های کشور از سال ۱۳۹۷ به کانون های گرد و غبار تبدیل شدند اما متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی معتقد است که این آمار به روز نیست و اکنون می‌توان گفت که ۷۰ درصد تالاب های کشور ظرفیت تبدیل شدن به کانون های گرد و غبار را دارند.

علی ارواحی گفت: الان بیشتر تالاب هایی که در فلات مرکزی کشور واقع شده اند به اضافه تالاب های ساحلی شمال کشور، بعضا یا با خشکیدگی دائم یا خشکیدگی فصلی یا مقطعی روبرو هستند که این شرایط شاید تا ۷۰ درصد تالاب های کشور را شامل شود و آنها را مستعد تبدیل شدن به کانون های گرد و غبار می‌کند، از این رو می‌توان گفت که وسعت تالاب های کانون گرد و غبار می‌تواند به مراتب بیشتر از ۴۳ درصد اعلام شده باشد، یعنی اگر مطالعه به روز رسانی شود قطعا این عدد بیشتر خواهد بود.

وی افزود: اینکه گفته شده ۴۳ درصد از تالاب های کشور از سال ۱۳۹۷ به کانون های گرد و غبار تبدیل شدند، مطالعات آن سال ۹۸ و ۹۹ انجام شده است، آن زمان وسعت کلی تالاب های کشور حدود سه میلیون هکتار برآورد می‌شد، این مطالعه نشان داده بود که نیمی از این وسعت یعنی حدود ۵۰ درصد وسعت تالاب های کشور پتانسیل انتشار گرد و غبار را دارند.

ارواحی ادامه داد: علاوه بر این، زمان انجام این مطالعات، سال های پربارشی را در کشور داشتیم و شرایط تالاب ها با شرایطی که در ۲ تا سه سال اخیر با آن روبرو هستیم متفاوت بود، همچنین به مرور سازمان محیط زیست فهرست تالاب ها را تکمیل تر کرد به طوری که شاید آن زمان ما تعداد تالاب هایی که داشتیم نسبت به الان افزایش یافت و وسعت کلی تالاب ها حدود ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار رسید بنابراین وسعت کانون های گرد و غباری هم به نسبت وسعت تالاب ها افزایش یافته است.

وی اظهار داشت: سال های اخیر خشکسالی های متمادی را تجربه کردیم، تغییر فاکتورهای اقلیمی یا رژیم بارش در کشور تشدید شد، بحث بیابانزایی توسعه یافت، در برخی از تالاب ها پوشش گیاهی دچار تخریب شد و بعضا هم به طور دوره ای تالاب ها دچار آتش سوزی می‌شوند؛ علاوه بر اینها بحث فرسایش خاک در بستر تالاب های خشک عامل دیگری است که می‌تواند بر افزایش گرد و غبار تاثیر بگذارد، همچنین در برخی از تالاب هایی که در دهه های متمادی خشکیده اند بحث فرونشست و در برخی تالاب ها بحث فروچاله ها را داریم که تمام اینها به اینکه به کانون گرد و غبار تبدیل شوند دامن می‌زنند.

متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی تاکید کرد: مجموعه این نکات نشان می‌دهد که اگر مطالعه به روز رسانی شود به نظر می‌رسد وسعت تالاب هایی که استعداد انتشار گرد و غبار را دارند قطعا بیش از این مقدار خواهد بود و با در نظر گرفتن اینکه وسعت تالاب ها هم افزایش یافته است، به دنبال آن کانون های گرد و غباری هم بیشتر شده است.

وی درباره چگونگی افزایش وسعت تالاب های کشور توضیح داد: در راستای دستورالعمل اجرایی برنامه حفاظت و احیای تالاب های کشور که در هیات دولت مصوب شد، فهرست تالاب های کشور ضمیمه آن شده است این فهرست به طور مداوم تکمیل می‌شود یعنی به مرور تالاب هایی به این فهرست اضافه می‌شود مثلا تالاب های جدیدی که سازمان محیط زیست شناسایی کند به آن فهرست اضافه می‌کند در نتیجه زمانی که مطالعه انجام شد یعنی سال های ۹۸ و ۹۹ تمام وسعت تالاب های کشور حدود ۳ میلیون هکتار بود اما اکنون بیش از ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار وسعت تالاب ها است و علاوه بر آن شدت خشکسالی و تبخیر نیز بیشتر شده است.